Senin, 11 Februari 2008

Tarekah Diajar Basa Sunda

AYA tilu institusi pikeun nuwuhkeun kaparigelan ngagunakeun basa Sunda. Tilu institusi nu dimaksud nya eta institusi formal, informal jeung non formal. Institusi formal, ceuk Budayawan Sunda, Drs. H.R. Hidayat Suryalaga, tegesna atikan basa Sunda di sakola boh sakola negri boh sakola swasta kaasup sakola agama/pasantren, madrasah ti mimiti TK/TPA nepi ka SMA/SMK/MA jeung paguron luhur. “Ieu mah parantos aya unsur pangrojongna nya eta kurikulum, alokasi waktos, pigurueunana sareng waragadna,” ceuk Hidayat Suryalaga, dina hiji acara di Kuningan, sawatara waktu kaliwat.

Ari atikan basa Sunda informal nya eta atikan basa Sunda nu dilarapkeun di lingkungan kulawargana sewang-sewangan. Eta kacida gumantung ayana kasadaran ngeunaan pentingna basa/budaya Sunda anu nyampak di unggal kulawarga. Lebah dieu, ceuk Hidayat, aya kulawarga nu nganggap henteu penting, aya anu biasa-biasa bae, aya oge nu nganggap kacida pentingna. “Kedahna di unggal kulawarga aya kasadaran anu sipatna jembar, tegesna anggota kulawargana kedah mampuh ngagunakeun rupi-rupi basa (multilanguage), aya paribasa arab yen kuli lisani bil insani sami sareng kualitas hiji jalma bakal unggul lamun mampuh ngagunakeun rupa-rupa basa,” ceuk Hidayat Suryalaga, bari nyebutkeun yen nuwuhkeun basa Sunda non formal, tegesna nuwuhkeun basa Sunda di masarakat sapopoena.

Nurutkeun Hidayat Suryalaga, saenyana rea cara atawa strategi anu bisa digarap ku sakumna pihak, diantarana pikeun subyek atawa pribadi anu nyaritana kudu percaya diri yen bisa nyarita basa Sunda diantarana ulah rea teuing menta hampura dumeh basa Sundana goreng, nu penting mah asal bisa kahartieun heula fungsi komunikasi. Pon kitu, dina nyusun kalimah biantara dimimitian tina kalimah nu pondok heula, sanggeus lancar kakara ngagunakeun kalimah nu leuwih panjang, cohagna mah kudu dibiasakeun ngareungeukeun batur nu nyarita ku basa Sunda nu bener jeung merenah.

Sagigireun ti eta, kudu dimimitian ngoreksi sacara lantif atawa arif, upama batur keur nyarita tapi karasana keneh kecap atawa basana salah, eta baris nimbulkeun kasadaran instrofeksi diri. Saheulaanana kudu apal 30 kecap basa lemes, sedeng anu digunakeun keur pribadi atawa diri sorangan. Pikeun nu ngareungeukeun ulah waka rea teuing ngageuing, iwal upama geus katingali kapercayaan dirina geus pengkuh.

Hal sejena deui, kudu aya tuladaneun pangpangna ti jalma-jalma nu mibanda kalungguhan atawa pangaruh di masarakat samodel RT/RW, Da”i, Lurah, Camat, Bupati, anggota DPRD, jst. Nu puguh mah ulah disingsieunan, upama wae nyebutkeun jeung tibatan basa Sundana salah atawa goreng mah, kalahka ngaruksak basa Sunda, enggeus bae ku basa Indonesia sakalian….” atawa kecap kieu, “Hese euy diajar basa Sunda mah loba aturanana, aya basa lemes jeung basa kasar”. Hidayat nyontokeun.

Rea ngareungeukeun nu nyarita basa Sunda, sapopoena upamana di kantor salah sahiji tarekah pikeun ngabeungharan dina enggoning diajar basa Sunda. Sok komo lamun dipitembeyan ku para pamingpinna, tangtu engkena bakal diturutan ku sakabeh karyawanna. Di mushla/masjid, para khotib jeung alim ulama, kudu rea ngagunakeun basa sunda. Mimiti mah keun wae dicaruk oge jeung basa Indonesia, arab. Ngan lila-lila mah kudu dikandelan direaan kecap-kecap basa Sundana. “Tiasa nganggo basa Sunda nu basajan heula, anu penting kahartoseun heula maksad tina anu disaurkeun,” ceuk Hidayat Suryalaga.

Ieu Warta teh Kungsi dimuat dina Koran Galura

Raja-raja Karajaan Sunda

  1. Tarusbawa (minantu Linggawarman, 669 - 723)
  2. Harisdarma, atawa Sanjaya (minantu Tarusbawa, 723 - 732)
  3. Tamperan Barmawijaya (732 - 739)
  4. Rakeyan Banga (739 - 766)
  5. Rakeyan Medang Prabu Hulukujang (766 - 783)
  6. Prabu Gilingwesi (minantu Rakeyan Medang Prabu Hulukujang, 783 - 795)
  7. Pucukbumi Darmeswara (minantu Prabu Gilingwesi, 795 - 819)
  8. Rakeyan Wuwus Prabu Gajah Kulon (819 - 891)
  9. Prabu Darmaraksa (adi beuteung Rakeyan Wuwus, 891 - 895)
  10. Windusakti Prabu Déwageng (895 - 913)
  11. Rakeyan Kamuning Gading Prabu Pucukwesi (913 - 916)
  12. Rakeyan Jayagiri (minantu Rakeyan Kamuning Gading, 916 - 942)
  13. Atmayadarma Hariwangsa (942 - 954)
  14. Limbur Kancana (putra Rakeyan Kamuning Gading, 954 - 964)
  15. Munding Ganawirya (964 - 973)
  16. Rakeyan Wulung Gadung (973 - 989)
  17. Brajawisésa (989 - 1012)
  18. Déwa Sanghyang (1012 - 1019)
  19. Sanghyang Ageng (1019 - 1030)
  20. Sri Jayabupati (Detya Maharaja, 1030 - 1042)
  21. Darmaraja (Sang Mokténg Winduraja, 1042 - 1065)
  22. Langlangbumi (Sang Mokténg Kerta, 1065 - 1155)
  23. Rakeyan Jayagiri Prabu Ménakluhur (1155 - 1157)
  24. Darmakusuma (Sang Mokténg Winduraja, 1157 - 1175)
  25. Darmasiksa Prabu Sanghyang Wisnu (1175 - 1297)
  26. Ragasuci (Sang Mokténg Taman, 1297 - 1303)
  27. Citraganda (Sang Mokténg Tanjung, 1303 - 1311)
  28. Prabu Linggadéwata (1311-1333)
  29. Prabu Ajiguna Linggawisésa (1333-1340)
  30. Prabu Ragamulya Luhurprabawa (1340-1350)
  31. Prabu Maharaja Linggabuanawisésa (nu perlaya dina Perang Bubat, 1350-1357)
  32. Prabu Bunisora (1357-1371)
  33. Prabu Niskalawastukancana (1371-1475)
  34. Prabu Susuktunggal (1475-1482)
  35. Jayadéwata (Sri Baduga Maharaja, 1482-1521)
  36. Prabu Surawisésa (1521-1535)
  37. Prabu Déwatabuanawisésa (1535-1543)
  38. Prabu Sakti (1543-1551)
  39. Prabu Nilakéndra (1551-1567)
  40. Prabu Ragamulya atawa Prabu Suryakancana (1567-1579)

Karajaan Sunda

Karajaan Sunda